Dożyliśmy ciekawych czasów – okazało się, że instytucja bankowego tytułu egzekucyjnego jest niezgodna z konstytucją. Ja, jako może nie przeciwnik, ale antagonista banków, mógłbym się z tego cieszyć. Obawiam się jednak, że tak istotna zmiana sytuacji może się negatywnie „odbić czkawką” samym klientom tych byłych organizacji zaufania publicznego.

Na początek warto zwrócić uwagę na charakterystyczne absurdy polskiego prawa. Oto nagle w 2015 roku okazało się, że jakieś przepisy, istniejące od 1998 roku są niezgodne z konstytucją obowiązującą od 1997 roku. Całe pokolenie żyło w permanentnym bezprawiu. Jest to raczej tylko odczucie pozorne – nasza wspaniała konstytucja jest pełna tylu ogólników i sprzeczności, że za niezgodne z konstytucją jest nie to, co jest rzeczywiście wbrew jakimś istotnym zasadom, tylko to, co akurat zostało uznane za sprzeczne z konstytucją na podstawie bardzo mętnych zapisów.

Moje ulubione przykłady miałkości polskiej konstytucji są trzy – po pierwsze odbywająca się kiedyś wbrew niej ekstradycja polskich obywateli, który to proceder musiał spowodować… zmianę konstytucji (bo wiadomo, ze jak coś jest niezgodne z konstytucją, to należy zmienić konstytucję, a nie zaniechać procederu). Po drugie – uznanie się za „demokratyczne państwo prawne” niechybnie prowadzi do nierozwiązywalengo pytania: czy jak większość uzna, że nie stosujemy jakiegoś prawa, to dajemy prym prawu i głos większości ignorujemy, czy dajemy prym większości i ignorujemy prawo. Po trzecie – urzeczywistnianie zasad „sprawiedliwości społecznej” musi oznaczać, że musimy gdzieś gwałcić zasady zwykłej sprawiedliwości.

Zresztą „demokratyczne państwo prawne”, tudzież „sprawiedliwość społeczna” była już wielokrotnie samodzielnym powodem uznania czegoż za niekonstytucyjne, co jak żywo przypomina mi dziecięcą zabawę w pomidora, gdzie na każde pytanie taka właśnie była odpowiedź, pozbawiona jakiegokolwiek sensu, ale jednocześnie jedyna prawidłowa.

Czy mamy zakazać zoofilii?
TAK, bo Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
NIE, bo Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Obie argumentacje są równie puste, ale mogą stanowić samodzielną podstawę do uznania czegoś za niezgodne z konstytucją. Mało tego, pustość takiej argumentacji powoduje, że nikt nie pyta się nawet „DLACZEGO?” Po co ten „Miś”? Nikt się nie pyta, bo wiadomo, że nikt tego nie wie.

Tutaj Trybunał uznał, że dwa artykuły prawa bankowego naruszają konstytucyjną zasadę równości. Dalej dochodzimy do kolejnego absurdu – pomimo że przepisy konstytucji stosuje się bezpośrednio, to jednak niezgodne z prawem przepisy nie zostały uchylone od razu – pozostawiono jeszcze ponad rok na obowiązywanie aktualnego stanu prawnego. Każdy sąd rejonowy, który zauważyłby niezgodność przepisu z zapisami konstytucji, mógłby go nie stosować w rozpoznawanej przez siebie sprawie, a jak niezgodność taką zauważy Trybunał – to „opaska na oczy” i dalej – jedziemy przez rok z prawem jawnie niekonstytucyjnym. A jeśli mimo to któryś z niższych sądów wcześniej chciałby skorzystać z prawa stosowania konstytucji, to co?

Powróćmy jednak do naszych baranów.

Jak sobie banki poradzą bez BTE? Przy założeniu, że nie powstaną do tego czasu inne przepisy dające podobne jak BTE efekty jest całkiem możliwe, że instytucje te zamienią BTE na… weksel in blanco. To źle – będzie to zapewne weksel in blanco „goły” – podpisywany do karty kredytowej, do limitu kredytowego w koncie, nie mówiąc już o poważniejszych zobowiązaniach. A weksel taki, w rękach podmiotu nie umiejącego z niego korzystać, jakim niewątpliwie jest bank, i wymuszającym na klientach podpisywanie niebezpiecznych wersji umów, jest poważnym zagrożeniem dla naszych portfeli.

Nie przeceniajmy banków. Są firmami z przerostem ambicji i mniemania o sobie nad faktycznymi umiejętnościami i doświadczeniem. Wyposażyć placówki w plastikowe krzesła potrafi każdy głupi, ale jak przychodzi do czegoś trudniejszego, na przykład jak zrobić inkaso weksla – tutaj blond-prawnik z oddziału może nie wystarczyć. Nie wiem jak wy, ale ja nie mam zamiaru dawać swojego podpisu na czystym blankiecie weksla za samą przyjemność korzystania z usług bankowych. Niesłusznie wystawiony BTE mogę obalać na etapie egzekucji, niesłusznie uzupełniony weksel czasem jest nieobalalny.

Z drugiej strony – może będzie okazja, aby w końcu nauczyć bankowców propedeutyki prawa, przynajmniej wekslowego?

Oznaczenie waluty, w jakiej weksel ma być płatny, jest obowiązkowym jego elementem, jej brak unieważnia weksel.

Suma pieniężna musi być wyrażona w dowolnej walucie, która jest w obiegu jakiegokolwiek państwa w momencie wystawienia weksla.

weksel w walucie polskiej

W przypadku złotówek, stosuje się najczęściej zapis „zł”, można również użyć innego, powszechnie używanego zapisu, np. „złotych polskich” itp.

Przez pewien czas były wątpliwości, czy można stosować skrót PLN. Jak pamiętam, PLN, czyli „polski nowy złoty” to skrót zastępujący PLZ czyli „polski złoty” z czasów denominacji z 1995r. i od tamtej pory często używany (moim zdaniem  niepotrzebnie, jest bowiem o wiele „brzydszy” od „zł”).

Izabela Heropolitańska w swojej znakomitej książce „Jak poprawnie wypełnić weksel w 416 przykładach” podawała przykład weksla z oznaczeniem PLN jako weksla nieważnego. Według niej PLN to nie oznaczenie waluty, a kod waluty. Wątpliwości rozwiało jednak orzeczenie Sądu Najwyższego z 2008r.:

Nie powoduje nieważności weksla podanie obok cyfry symbolu „PLN”, skoro chodzi o określenie waluty polskiej stosowanej przede wszystkim w praktyce bankowej […] (V CK 9/06 wyrok SN 2008.07.20)

weksel w walucie zagranicznej

Zagraniczna waluta może być wskazana na wekslu w taki sposób, w jaki się ją zwyczajowo podaje, czyli np. euro, (€), dolarów USA, (USD), koron szwedzkich (SEK) itp.

Jeśli dana nazwa waluty jest stosowana w kilku państwach dla różnych walut (np. korony), i jednocześnie weksel ma miejsce płatności w jednym z tych państw, uznaje się, że chodzi o walutę tego państwa. Zatem weksel wystawiony w Norwegii na 100 koron i płatny w Szwecji będzie uznawany za płatny w koronach szwedzkich. Jeśli jednak weksel będzie płatny w Polsce, należy określić dokładnie o jaką walutę chodzi (100 SEK, 100 koron szwedzkich itp.).

Należy uważać przy wystawianiu weksli płatnych w walucie nie obowiązującej w miejscu płatności. Przede wszystkim należy wskazać walutę jednoznacznie. Na przykład dolar występuje w wielu krajach. Dolar amerykański? Czyli jaki? Z USA, czy Kanady? Najlepiej podać międzynarodowe określenie waluty lub dokładny jej opis (dolar USA, USD, dolar kanadyjski, CAD).

Spotyka się opinie, że jeśli waluta na wekslu nie jest jednoznacznie określona (i nie można jej określić na podstawie miejsca płatności), to weksel jest nieważny, z tego powodu polecam wskazywanie waluty weksla w sposób nie budzący wątpliwości.

Klauzula „efektywnie”

Weksel płatny w Polsce wyrażony w walucie zagranicznej może być płatny w złotówkach według aktualnego kursu. Wystawca  może jednak zastrzec, iż zapłata będzie dokonana tylko w określonej  walucie:

Kraków, dnia 6 października 2010r. Dnia 31 października 2010r.
zapłacę za ten weksel na zlecenie Jana Kowalskiego
sumę 1000 USD efektywnie. Płatny w Krakowie.
{podpis}

Zasady płatności weksli wystawionych w walucie nie obowiązującej w miejscu płatności weksla

1. Jeśli weksel posiada klauzulę „efektywnie”, zapłata zawsze zachodzi w walucie wskazanej na wekslu
2. Jeśli weksel nie posiada klauzuli „efektywnie”, zapłata za weksel zachodzi w walucie napisanej na wekslu lub w walucie miejsca płatności weksla – wedle wyboru dłużnika. Jeśli dłużnik pozostaje w zwłoce, czyli płaci po terminie płatności weksla, w przypadku zapłaty w walucie miejsca płatności weksla, posiadacz może wybrać kurs wymiany z dnia będącego terminem płatności weksla, albo z dnia będącego faktycznym dniem zapłaty – w zależności od tego, który kurs jest korzystniejszy dla posiadacza.

Podstawa prawna – prawo wekslowe

Art. 41
Jeżeli weksel wystawiono na walutę, która nie jest walutą miejsca płatności, sumę wekslową można zapłacić w walucie krajowej podług jej wartości w dniu płatności. Jeżeli dłużnik dopuści się zwłoki, posiadacz może żądać zapłaty sumy wekslowej w walucie krajowej według swego wyboru albo podług jej kursu w dniu płatności, albo podług jej kursu w dniu zapłaty.

Wartość waluty zagranicznej oznacza się podług zwyczajów miejsca płatności. Wystawca jednak może zastrzec, że suma, przypadająca do zapłaty, ma być obliczona podług kursu, ustanowionego w wekslu.

Zasad powyższych nie stosuje się do przypadku, gdy wystawca zastrzegł, że zapłata ma być uiszczona w oznaczonej walucie (zastrzeżenie zapłaty rzeczywistej w walucie zagranicznej).

Jeżeli weksel wystawiono na walutę, mającą w kraju wystawienia i w kraju zapłaty tę samą nazwę, lecz inną wartość, domniemywa się, że miano na myśli walutę miejsca płatności.

W przeszłości występowały różne opinie na temat tego, jak należy traktować podrobienie podpisu wystawcy na wekslu. Według jednych – jest to tylko przerobienie dokumentu w celu użycia go za autentyczny, (art. 270kk.), inni traktowali go jak środek płatniczy.

Dzięki temu, iż Mateusz R. w 2004r. stanął przed sądem za taki czyn, wątpliwości miały szansę być rozwiane. Sprawa trwała przez kilka lat, i w 2007. Sąd Najwyższy orzekł (IKZP2/07), iż podrobienie podpisu wystawcy to czyn polegający na podrobieniu lub przerobieniu środka płatniczego, tj. czyn z art. 310kk. zagrożony karą pozbawienia wolności aż do 25 lat!

Mając na uwadze, że dolna granica kary wynosi aż 5 lat, mam wrażenie, że kara może być bardzo surowa.

Ale czy tak naprawdę opłaca się podrabiać weksle? O tym pisałem w jednej z kolejnych notek.